Parthenon frieze 5, Acropolis museum (Bron)
Iemand roept, Opdat wij niet vergeten! Maar gevraagd wat we niet moeten vergeten, blijkt dat het gebod te zijn dat we niet mogen doden. Blijkbaar heeft dat gebod weinig uitgehaald. Wat is dan de zin van zo'n oproep? Aan de basis van het denken van de nazi's stonden twee principes: de mens wordt bepaald door zijn genen, en individuen zijn ondergeschikt aan genetische groepen. Wat we dus vooral niet mogen vergeten, is dat die principes onwaar zijn en leiden tot evil.
Inmiddels elders in de virtuele kroeg die Twitter heet ontstond vandaag een discussie over dierenrechten. Dieren zouden die rechten hebben op basis van hun vrije wil. Dit is een noviteit in de denkgeschiedenis. Er wordt wel fiks gedebatteerd over de vraag of de mens over vrije wil beschikt; maar dieren? We moeten hier dus te maken hebben met een nieuwe vorm van corruptie, of met een uniek briljante geest.
De mens beschikt over vrije wil, waardoor hij in staat is te leren, fouten te corrigeren en zo te overleven. Wie vrije wil ontkent, ontkent wetenschap. Het is ook geen automatisme; de mens moet er bewust voor kiezen eerst het verkeer te checken alvorens over te steken. Bij de meesten is het sinds de kinderjaren een gewoonte, maar aan kleuters kun je zien dat het bewust moet worden aangeleerd. Anders is het snel afgelopen.
Bij dieren werkt dit allemaal anders. Een dier is uitgerust met wapens - angels, klauwen en snijtanden - die de mens moet ontberen. Een dier kan alleen handelen naar zijn instinct. Een schorpioen steekt, en dat kun je hem niet kwalijk nemen. Als een mens steekt, dan heeft hij daar bewust voor gekozen: hij kan het ook niet doen. Steken zit niet inherent in zijn aard.
De context van mensenrechten is vrijheid van acteren, vrij zijn in de keus hoe hij het beste kan overleven.
Voor bepaalde mensen is dit geen bevredigende stand van zaken. Niet alleen de mens moet rechten hebben, maar ook het dier. Hier nu is iets op bedacht. Als we onder vrije wil geen vrijheid van handelen verstaan, maar de biologische impuls, dan hebben dieren dus wel degelijk rechten.
In tegenstelling tot wat veel mensen denken, bepalen wij voor een groot deel hoe onze hersens werken. Je ziet dat bij patienten met hersenletsel: delen die niet meer werken worden overgenomen door andere hersendelen; of letsel leidt tot ongekende capaciteiten. We worden niet geboren met inherente kennis of met een stel hersens waarvan de bedrading voorgoed ons handelen bepaalt.
Hersens werken andersom. Oorzaak is ons moreel handelen, het gevolg is hersenen die op een bepaalde manier bedraad zijn.
Wat deze dierenrechtenactivisten doen is oorzaak en gevolg omdraaien: omdat dieren zich aanpassen aan de leefomgeving vanwege hun hersenbouw, zouden ze beschikken over vrije wil en derhalve over rechten.
Maar hier is helemaal geen sprake van een bewuste keuze, zoals vrije wil vereist. Biologische adaptatie is net zozeer een automatisme als de steek van de schorpioen. Bovendien bepaalt dus de biologie niet de daden van de mens, maar bepaalt de mens de biologie op basis van de waarden die hij heeft.
We kunnen ons vandaag bij de Dodenherdenking voornemen dat we niet moeten vergeten dat doden niet mag, maar als we niet weten hoe het zover heeft kunnen komen dat mensen zich op industriele schaal eraan hebben overgegeven, ligt herhalen in de rede.
De dierenrechtenactivist is evenzeer een gelovige in het biologisch determinisme als de nationaal socialisten dat waren en hij denkt evenzeer in groepen. Alleen heeft hij het strijdgebied verlegd van rassentheorie naar soortentheorie.
Het nastreven van een 'ethisch hoger doel' zonder zich rekenschap te geven van de realiteit, zoals de schrijver van dit stuk doet, bereikt doorgaans het tegendeel. Dat heeft de geschiedenis luidt en duidelijk uitgewezen.
Naslag
- Ayn Rand Lexicon: Individual Rights
- Korte inleiding tot het natuurrecht (PDF)
- Rights of Nature
Gerelateerd
- Koppensnellen Boven het Maaiveld
- Alles draait om rechten, niet om democratie
- Art.1 van de Grondwet is in strijd met eigendomsrecht
