De afgelopen weken werd Nederland opgeschrikt door twee voorvallen van vermeende wreedheid tegen dieren. Eén geval betrof een mishandeling van een invalide vrouw door twee jongeren die vervolgens haar hondje ophingen aan z'n eigen halsband, waardoor het beestje stikte. Dit verhaal bleek te zijn verzonnen.
Het andere voorval had betrekking op een mus, die een hal was binnengevlogen waar werd getracht het wereldrecord voor het grootste aantal vallende dominostenen te breken. De mus kon de weg naar buiten niet meer vinden, raakte in paniek en gooide ook nog eens 23000 stenen omver. De recordpoging dreigde te mislukken en de organisatie riep de hulp in van een medewerker van faunabeheer, die het beestje uiteindelijk doodschoot.
Woedende reacties en zelfs bedreigingen met de dood waren zijn deel. Anderen loofden geld uit om de recordpoging te verstoren. De desbetreffende medewerker van faunabeheer is inmiddels veroordeeld tot het betalen van een boete.
De reden voor al deze drukte is het idee dat dieren net als wij rechten hebben en dat elk levend wezen een intrinsieke waarde heeft. Dieren kunnen immers net als mensen pijn voelen. Dus als mensen rechten hebben, dan hebben dieren dat toch ook? Niet dus.
Mensen hebben inderdaad rechten. Ieder mens heeft recht op zijn eigen leven en dient in vrijheid te kunnen beschikken over zijn eigen geest en lichaam. Deze rechten vloeien echter niet voort uit ons vermogen om pijn te voelen, maar uit de aard van de mens als rationeel wezen. Mensen beschikken over een verstand, een conceptueel bewustzijn en een vrije wil. Om te kunnen overleven dient de mens zijn verstand te gebruiken en dienovereenkomstig te handelen. De enige manier om hem deze mogelijkheid te ontnemen is het initiëren van dwang door het gebruik van geweld of het dreigen daarmee.
Daarom hebben mensen rechten. "Rechten zijn morele principes die onze vrijheid van handelen in een sociale context wettigen en afbakenen" (Ayn Rand). Rechten beschermen ons tegen moordenaars, verkrachters, dieven, oplichters etc. Dieren overleven echter op basis van hun instincten. Dieren zijn niet in staat tot logisch denken en het aanleren van een morele code. Je kunt een leeuw niet leren dat hij geen zebra's mag doden. Of kippen dat ze elkaar niet mogen pikken. Gaan we in de toekomst eenden voor de rechtbank dagen omdat ze hebben meegedaan aan een groepsverkrachting? Dieren hebben nu eenmaal geen besef van abstracte concepten als rechten.
Ook het idee dat elk leven wezen een intrinsieke waarde heeft leidt tot absurde en zelfs immorele situaties. Zo zijn proefdieren van groot belang voor de ontwikkeling van nieuwe medicijnen. Maar dierenrechtenactivisten willen hier niets van weten. Zo verklaarde een woordvoerder van de Amerikaanse dierenrechtenorganisatie PETA (People for the Ethical Treatment of Animals) ooit: "Zelfs als dierproeven een geneesmiddel tegen AIDS zouden opleveren zouden we er nog tegen zijn." Acties van dierenrechtenterroristen hebben er al toe geleid dat onderzoekscentra zijn gesloten en waardevol medisch onderzoek moest worden gestaakt.
De waarde van dieren en andere levende wezens wordt bepaald door hun betekenis voor de mens. Een mus die dominosteentjes omver komt gooien levert alleen maar overlast op en is dus gewoon een stuk ongedierte. Hetzelfde geldt voor de korenwolf, als het beestje z'n naam tenminste waarmaakt. Een trouwe viervoeter daarentegen is als gezellig huisdier beslist van grote waarde voor z'n baasje.
Er is niks mis mee als wij ons ontdoen van ongedierte, dierproeven uitvoeren om nieuwe medicijnen te testen en ontwikkelen, dieren houden voor de productie van melk, vlees of leer en bont of op wild jagen omdat we weleens wat anders willen dan een kipfiletje of een varkenshaas. Om dat nog eens te onderstrepen ga ik dit jaar met kerstmis Bambi's moeder opeten.
Aanvulling 9 mei 2006
Gisteren werd op teletekst melding gemaakt van mishandeling van een paard. Dit schijnt vaker te gebeuren. Daarom is het goed stil te staan bij de vraag of zonder dierenrechten mishandeling van dieren moreel te veroordelen is en juridisch kan worden aangepakt.
Het antwoord is ja. Iemand die dieren mishandelt, laat zich leiden door grillen en nukken. Het is kenmerkend voor z.g. whim-worshippers: mensen die korte termijn verlangens en bevliegingen en de bevrediging daarvan centraal stellen. Een dierenbeul laat zich leiden door zijn sadistische neigingen. Moreel valt hij in dezelfde categorie als mensen die hun geld vergokken, zich te buiten gaan aan drugs om high te worden, of vandalen die uit sensatiezucht dingen vernielen enz. Dat een dierenbeul zijn 'vernielzucht' op levende wezens richt, maakt het alleen nog maar erger en hij is bovendien een potentieel gevaar voor andere mensen. Recent werd bekend, dat een man die talloze paarden had mishandeld, ook een zwerver had vermoord.
Juridisch is een dierenbeul aan te pakken wegens inbreuk op het eigendomsrecht. Hij kan daarvoor strafrechtelijk worden vervolgd. Tevens is een civielrechtelijke claim mogelijk ter vergoeding van emotioneel leed.
Alleen een dierenbeul die zijn eigen dieren mishandelt, zou in een vrije, kapitalistische samenleving - die is gebaseerd op het eigendomsrecht - juridisch vrijuit gaan. Moreel kan hij zonder meer veroordeeld en buitengesloten worden. Daarnaast is het mogelijk hem publiekelijk aan de schandpaal te nagelen (niet letterlijk maar figuurlijk). Roep iedereen op geen dieren aan hem te verkopen. Weiger zaken met hem te doen.
Dit artikel verscheen eerst op 24 decembre 2005 op Het Vrije Volk
