Heeft postmodernisme de sociale wetenschappen vermoord?

Verschaffen postmodernisme en aanverwante ideeen bruikbare inzichten? Leestip voor @ShashiRoopram

Sociale wetenschappen.

Er zijn grote meningsverschillen in de sociale wetenschappen  tussen aanhangers van het postmodernisme, poststructuralisme en aanverwante ideeen, en hen die deze scholen zien als onwaardig voor enige plaats in het universitaire curriculum. Deze meningsverschillen zijn meer geprononceerd in de sociale wetenschappen zoals de sociologie, en minder zichtbaar in andere, zoals de economie; maar ze zijn terug te vinden in alle sociale wetenschappen.

Verbetering?

Ik geloof dat postmodernisme en verwante ideeen geen nieuwe manieren zijn om sociale wetenschappen te ontwikkelen, te bevorderen of te verbeteren. Maar voor we het erover hebben of ze goede of schadelijke alternatieven bieden, moet ik eerst beschrijven wat ik bedoel met postmodernisme en hoe het gerelateerd is aan de andere theorieen, hierboven genoemd.

Iedereen is het erover eens dat de term postmodernisme niet precies kan worden geduid, of dat er een eenduidige betekenis aan kan worden gegeven. In mindere, maar in belangrijke mate, geldt dit voor wat ik beweer over verwante benaderingen om de maatschappij te begrijpen. Deze benaderingen delen een claim, om een overtuigende zaak te presenteren tegen de oude, traditionale manier om sociale wetenschap te beoefenen. Het is waar dat sommige pleitbezorgers van postmodernisme niet tegen de traditionele manier van sociale wetenschappen zijn; ze zien een plek voor beide, maar anderen staan compleet vijandig tegenover wetenschap, zowel natuurwetenschappen als sociale wetenschappen, en willen het traditionele concept vervangen door 'nieuwere' ideeen.

Citaten

De volgende citaten illustreren deze verwerping van wetenschap en de ambivalente manier van redeneren, die deze denkers voor een positieve ontwikkeling houden.

David Harvey, professor geografie aan de Johns Hopkins University, zegt in zijn boek The Condition of Postmodernity dat het nodig kan zijn om

"de categorieen van zowel modernisme als postmodernisme op te lossen in een complex van opposities die de culturele tegenstellingen van het kapitalisme uitdrukken. Dan krijgen we de categorieen van zowel modernisme als postmodernisme te zien als statische verzakelijking over vloeibare interpretaties van dynamische posities".

Harvey geeft geen duidelijk doel aan, wat zijn advies beoogt te bereiken. Het is moeilijk je opmerkingen voor te stellen die je zou kunnen maken om te bepalen of hij gelijk heeft of niet.

Ben Agger, professor sociologie aan de University of Texas in Arlington, schrijft in zijn boek Postponing the Postmodern:

"Ik karakteriseer wetenschap als fictie, een literair verslag in een geloofwaardige wereld".

Er kan weinig twijfel over bestaan hoe hij denkt over de status van de wetenschap. Wat hij er voor in plaats wil, is helder.

Tekst heeft subjectieve betekenis

Al deze denkscholen hebben een gezamenlijke wortel in de continentale filosofie en literaire kritiek. Inderdaad, je weet maar nooit waar handige verklaringen vandaan kunnen komen. Hier is een beschrijving van Dean Koontz's roman The Face over de deconstructieve benadering dat door deze theorieen loopt:

"Corky doceerde literatuur vanuit het deconstructivistisch perspectief, en bracht zijn studenten het geloof bij, dat taal nooit de realiteit kan beschrijven, omdat woorden refereren aan andere woorden, niet aan iets in de realiteit. Hij leerde ze dat, of een stuk tekst nu een roman is of een wet (waarschijnlijk een wetenschappelijke wet) iedere lezer de enige maatstaf is van wat die tekst zegt en wat dat betekent, dat alle waarheid relatief is en dat filosofische teksten eigenlijk geen betekenis hebben, behalve de duiding die de lezer eraan geeft."

Die relativistische positie is nog zo'n gemeenschappelijke draad die door deze scholen loopt.

Als postmodernisme onderzoek in sociale wetenschap zou produceren dat iets toevoegt aan ons begrip van een en ander - van het mechnisme van een valuta, tot hoe juries tot een beslissing komen - dan had het enige waarde. De claim dat postmodernisme goedaardig zou zijn, moet naar mijn mening gestoeld zijn op het oordeel, dat het bruikbare inzichten biedt.

Niets nieuws

As skepticus geloof ik dat deze claim ongefundeerd is. Het zal misschien tot enig inzicht hebben geleid, maar dat is niet bepaald nieuw. Onderzoekers hebben vanaf het begin geweten dat er bijvoorbeeld bias is in sociale wetenschap. Reflexiviteit is al lang erkend. En de claim dat ze nieuw zijn - bijvoorbeeld, met betrekking tot de relativistische positie, of de claim dat wiskunde een complot is van blanke mannen - is, geloof ik, aantoonbaar onjuist.

Politiek bestaat ook binnen de universiteit en anti-wetenschappelijke politiek heeft belangrijke successen behaald in vele afdelingen binnen de universiteit. Voor degenen die een verdienste zien in de wetenschappelijke benadering van de maatschappij, is het moeilijk om bij deze ontwikkelingen kalm te blijven.

Door Max Steuer

De auteur doceert aan het Centre for Philosophy of Natural and Social Science aan de London School of Economics en is de auteur van The Scientific Study of Society, uitgegeven door Kluwer. Hij is een van de zes academici die deelnemen aan Times Higher rondetafeldebatten "Have Postmodernism and Social Theory Destroyed Social Sciences?"

Bron