Vervolg van deel 1/2
Wat bepaalt nu uiteindelijk ons denken en gedrag (niet te verwarren met de invloeden > zie deel 1/2)? Ieder mens is een onafhankelijke, autonome entiteit met een onontneembaar recht op leven dat voortkomt uit zijn aard als rationeel wezen. Het feit dat niet iedereen, altijd, op ieder gegeven moment even redelijk handelt, doet niets af aan af het feit dat de mens alleen kan overleven met rationele middelen. Als ratio niet leidend is, zijn we binnen een minuut dood omdat het wel leuk leek een vinger in het stopcontact te steken. We overleven uitsluitend bij ons gezond verstand.
We worden geboren met een schone lei en groeien op onder de hoede van onze ouders tot we zelf verantwoording over ons leven kunnen dragen. Ons denken en doen wordt bepaald door onze morele standaard. We zullen zien dat voor een geestelijk gezond mens, zijn leven de fundamentele meetlat is. Daaruit volgen zijn waarden: hij verwerpt wat eraan afdoet, en koestert wat bijdraagt.
En dat brengt ons terug bij gelijkwaardigheid. Onze mate van integriteit bepaalt, hoe dicht we in praktische zin bij onze waarden kunnen blijven. Een hypocriet meet met verschillende maten, een voor zichzelf en een voor een ander. Racisten beoordelen rassen met verschillende maten (hoger, zowel als lager). Seksisten doen hetzelfde met geslachten. Ze beoordelen daarmee niet de mens, maar een hele groep (ras, sekse). Let op! Ras en geslacht zijn inherent; religie of overtuiging zijn dat niet (zie deel 1/2). Kritiek op ideeen moet! Kritiek op inherente kenmerken is zot!
De integere individualist beoordeelt zichzelf, vriend en vijand met een en dezelfde maatstaf. Hij corrigeert zichzelf als hij afwijkt van zijn eigen standaard en hij laat mensen die niet aan zijn waarden voldoen, links liggen; hij houdt van zijn vrienden omdat hij in hen zijn hoogste waarden weerspiegelt ziet.
We zien hier dus dat niet ieder mens moreel gelijk is. De integere mens discrimineert tussen waardig en onwaardig. Dat is niet onfair, maar rechtvaardig. Mensen maken hun keuzen in vrijheid.
Centraal daarin is vrijwilligheid. Daarom is een dictatuur in meerdere opzichten abject: het weerhoudt mensen te handelen naar eigen overweging en staat daarom haaks op ons wezen als rationeel wezen. Een gedwongen keuze valt per definitie buiten het veld van de moraal.
Want hoe werkt de menselijke geest? Het is geen automaat. De mens kiest zijn waardenstandaard bewust, of hij accepteert die bij verstek door onbewuste associaties, door geloof, door autoriteit, door een vorm van osmose, of door blind papagaaien.
Emoties zijn het product van dat proces, bewust of onbewust, expliciet of impliciet. Het onderbewustzijn is als een computer en zijn belangrijkste functie is het integreren van denkbeelden. Hij geeft je ieder uur een status update in de vorm van emoties, bliksemsnelle schattingen van wat er gebeurt om je heen in relatie tot je waarden.
Het mag duidelijk zijn, dat het onderwerp de kern raakt, wie we zijn als mens. Het verdient beter dan het wegzetten van denkers als racisten.
Check Moral Judgment
